НЕУНА ЭНО РАУД ЙЫЛЫСЬ
Кодi сiйö Эно Раудыс? Та йылысь öнi унаöн оз нин тöдны, кöть Сöвет Öтувлун кадö на сылысь небöгъяссö йöзöдавлiсны уна сё сюрса тиражъясöн Европа пасьтала. Челядьлы гижöм эст литератураын тайö сэки вöлi нырнуöдысь гижысь, кодлысь небöгъяссö вуджöдöма вöлi роч, немеч, швед, суоми, венгр, латыш, литва да уна мукöд кывйö. Коми челядьлы тшöтш позьö лыддьыны öнi Сипсик нима ловъя акань йылысь висьтъяссö.
Эно Раудыс чужлöма 1928-öд вося урасьöм тöлысь 15-öд лунö Тарту карын, айыс сылöн вöлöма челядьлы нималана кывбуралысь Март Рауд. Чужан карса гимназия помалöм бöрын том зон пырöма велöдчыны Тартуса канму университетö, велöдöма чужан эст кыв да литература. 1952-öд воын том морт помалöма вылыс велöдчанiнсö да сы бöрын 1956-öд воöдз уджавлöма небöг лэдзанiнъясын, а сэсся петöма ас кошт вылö, овлöма сöмын гонораръяс вылö. Кыдзи тадзи артмöма? А со кыдзи: 30-öд воясö на Эно Рауд заводитöма гижны челядьлы кывбуръяс да висьтъяс, киносценарийяс да газет гижöдъяс, кырымасьлöма Eno Sammalhabe сайнимöн. Sammalhabe кывйыслöн вежöртасыс «нитшкысь тош», буретш татшöм персонаж сёрöнджык чужас сылöн меднималана небöгъясас. 70-öд воясас сылöн енбиыс дзордзалöма медся ёна: сэки торъя небöгъясöн петлöма «Сипсик» висьт чукöрыс да «Накситраллияс» нима некымын небöгыс. Бöръяыс рочö вуджöдöмöн тöдса кыдзи «Муфта, полботинка и Моховая Борода». Тайö зэв нималана небöгсьыс гижысьыслы 1974-öд воö вöлi сетöмаöсь Г.Х. Андерсен нима войтыркостса литература премия босьтысьлысь ним (ЮНЕСКО-сянь котыртöмöн), а 1978-öд воын Эно Рауд лоöма Эстонияын Юхан Смуул нима медыджыд литература премияа лауреат. Содтöд на сiйӧ гижлöма вель уна сценарий кинояслы да мульфильмъяслы.
Сöмын медiчöт лыддьысьысьяслы, да дерт жö, унаысьсö сöмын на кывзысьяслы ёна воöмаöсь Сипсик ловъя акань йылысь висьтъясыс. Тайö югыд ловъя висьтасьöмыс бура петкöдлö ныв-пилысь мöвпаланногсö, налысь сьöлöмкылöмъяссö да ныв-пилысь öдйö сöвмöмсö. Дерт, татшöм пельсадь кыскана висьтъяссö вермис гижны сöмын ачыс шуда морт. И збыль, Эно Рауд вöлöма шуда айлов аскотырас, быдтöма сiйö гöтырыскöд куим челядьöс. Сöмын гижысьыс ачыс олöма абу ёна кузь олöм, кувсьöма 68 арöсöн Хаапсалу неыджыд карын 1996-öд воын. Та вылö видзöдтöг, сiйö кольö ловъя аслас мича висьтъясас, кодöс лыддисны челядь 50 сайö во чöж. Дай öнi на ичöт арлыда лыддьысьысь окотапырысь лыддяс ловъя Сипсик акань йылысь дженьыдик висьтъяссö.
Öти сайын аттьöкыв шуа небöгсö йöзöдiгкежлö колана отсöгысь Ольга Некрасова уджъёртöйлы.
Комиöдысьыс Цыпанов Е.А.
